IPO म्हणजे काय? हे कस काम करत? IPO बद्दल संपूर्ण माहिती मराठी मध्ये

Table of Contents

IPO in Marathi – शेअर बाजार आणि गुंतवणुकीशी संबंधित अशा अनेक बाबी आहेत ज्यांची बहुतेकांना माहिती नसते. बर्‍याच लोकांना सामान्य बँकिंग आणि विम्याबद्दल चांगले ज्ञान असते परंतु गुंतवणुकीबद्दल फारसे ज्ञान नसते. उदाहरणार्थ, शेअर मार्केट, म्युच्युअल फंड, बॉण्ड्स, आयपीओ इत्यादी हे असे शब्द आहेत ज्याबद्दल आपण नेहमी ऐकत असतो पण याची आपल्याला जास्त माहिती नसते.

यापैकी एक टर्म म्हणजे IPO. IPO म्हणजे काय, IPO आणि Listed Stock मध्ये काय फरक आहे? त्यात गुंतवणुकीच्या संधी काय आहेत, IPO संदर्भात तुमच्या मनात असलेल्या सर्व प्रश्नांची उत्तरे तुम्हाला या लेखात भेटतील.

चला तर मग जाणून घेऊया IPO म्हणजे नक्की काय?

IPO म्हणजे काय? What is IPO in Marathi

IPO चे पूर्ण रूप म्हणजे इनिशियल पब्लिक ऑफरिंग (IPO), जेव्हा एखादी कंपनी आपला सामान्य स्टॉक किंवा शेअर्स पहिल्यांदा लोकांसाठी जारी करते, तेव्हा त्याला IPO, इनिशियल पब्लिक ऑफरिंग म्हणतात.

हा IPO लिमिटेड कंपन्यांकडून जारी केला जातो जेणेकरून ते स्टॉक एक्सचेंजमध्ये सूचीबद्ध होऊ शकतील. स्टॉक एक्स्चेंजवर लिस्ट झाल्यानंतर कंपनीचे शेअर्स शेअर मार्केटमध्ये खरेदी करता येतात.

IPO मध्ये, जेव्हा एखादी कंपनी आपला सामान्य स्टॉक किंवा शेअर्स पहिल्यांदा लोकांसाठी जारी करते, तेव्हा त्याला IPO (इनिशियल पब्लिक ऑफरिंग) म्हणतात.

IPO बहुतेक लहान, नवीन कंपन्यांद्वारे जारी केले जातात ज्यांना त्यांचा व्यवसाय वाढवण्यासाठी भांडवल हवे असते.

कंपनी दोन गरजांसाठी शेअर बाजारात IPO आणते.

१. स्वतःच्या कंपनीचा बिझनेस वाढवण्यासाठी जेव्हा कंपनीला जास्त पैशांची गरज असते तेव्हा ती तिच्या कंपनीचे शेअर्स शेअर मार्केटमध्ये जारी करते, ज्यामुळे तिला भरपूर पैसे मिळतात.

2 जेव्हा कोणत्याही कंपनीचा व्यवसाय चांगला चालत नाही, म्हणजे कंपनी काही कारणास्तव तोट्यात चालली आहे, तेव्हा कंपनीला त्याच्या तोट्याचे नफ्यात रूपांतर करण्यासाठी पैशाची गरज असते. तेव्हा ते त्याचे शेअर्स बाजारात जारी करतात, ज्यातून त्यांचा तोटा भरून निघतो.

कोणतीही कंपनी आपला आयपीओ अशा सामान्य पद्धतीने शेअर बाजारात आणू शकत नाही, यासाठी सेबीची मंजुरी घ्यावी लागेल, त्याचे अनेक नियम आणि कायदे आहेत ज्यांचे पालन करावे लागते आणि त्यात बरेच कागदी काम आहे तसेच त्यासाठी सरकारला काही रक्कमही भरावी लागते.

हे सुद्धा वाचा – टॉप बेस्ट शेयर मार्केट बुक्स मराठी

IPO आणि Listed Stock मध्ये काय फरक आहे?

सूचीबद्ध स्टॉक हा कंपनीचा स्टॉक असतो जो आधीपासून IPO च्या प्रक्रियेतून गेला आहे आणि स्टॉक मार्केट एक्सचेंजमध्ये सूचीबद्ध आहे.

किरकोळ गुंतवणूकदार त्यांच्या ऑनलाइन ट्रेडिंग खात्याद्वारे स्टॉक मार्केटमध्ये सूचीबद्ध स्टॉक खरेदी करू शकतो.

इनिशियल पब्लिक ऑफरिंग (IPO) ही एक पद्धत आहे ज्याद्वारे खाजगी कंपनी सार्वजनिक होते आणि तिच्या कंपनीचे शेअर्स पहिल्यांदा लोकांसाठी जारी करते. एखाद्या कंपनीने IPO प्रक्रिया पूर्ण केल्यानंतर, त्यांची कंपनी स्टॉक एक्स्चेंजवर सूचीबद्ध केली जाते.

आयपीओचे दोन प्रकार आहेत:-

स्थिर किंमत IPO (Fixed Price IPO)

फिक्स्ड प्राइस IPO ला काही कंपन्यांनी त्यांच्या शेअर्सच्या प्रारंभिक विक्रीसाठी सेट केलेली इश्यू किंमत म्हणून संदर्भित केले जाऊ शकते.

कंपनी जे शेअर्स सार्वजनिक घेण्याचा निर्णय घेते त्या शेअर्सच्या किमतीबद्दल गुंतवणूकदारांना माहिती मिळते. इश्यू बंद झाल्यानंतर बाजारातील शेअर्सची मागणी कळू शकते.

गुंतवणूकदारांनी या IPO मध्ये भाग घेतल्यास, त्यांनी अर्ज करताना शेअर्सचे संपूर्ण मूल्य दिले असल्याची खात्री करणे आवश्यक आहे.

बुक बिल्डिंग IPO (Book Building IPO)

बुक बिल्डिंगच्या बाबतीत, IPO सुरू करणारी कंपनी गुंतवणूकदारांना शेअर्सवर 20% किंमत बँड ऑफर करते.

इच्छुक गुंतवणूकदार अंतिम किंमत ठरवण्यापूर्वी शेअर्सवर बोली लावतात. येथे गुंतवणूकदारांना ते खरेदी करायचे असलेल्या शेअर्सची संख्या आणि प्रति शेअर किती रक्कम द्यायची आहे हे नमूद करणे आवश्यक आहे.

शेअरची सर्वात कमी किंमत फ्लोअर प्राईस म्हणून ओळखली जाते आणि सर्वात जास्त शेअरची किंमत कॅप किंमत म्हणून ओळखली जाते. समभागांच्या किमतीबाबतचा अंतिम निर्णय गुंतवणूकदारांच्या बोलींद्वारे निश्चित केला जातो.

IPO इन्व्हेस्टमेंट टिप्स इन मराठी

जर तुम्हाला IPO मध्ये पैसा लावायचा असेल तर तुम्ही आधी काही आवश्यक माहिती जाणून घेणे गरजेचे आहे.

कंपनीचा व्यवसाय समझून घ्या

आईपीओ मध्ये पैसे गुंतवण्यापूर्वी त्या कंपनी च्या व्यवसायाबद्दल सम्पूर्ण माहिती जाणून घ्या.
त्याच कंपनीत गुंतवणूक करा ज्या बाजारात चांगला व्यवसाय करत आहे.
ज्या कंपनीचा चांगला फायदा होत नाही, त्यामध्ये गुंतवणूक करू नका.
कंपनीच्या व्यवसाय क्षमतेचं विश्लेषण करा.
मागील वर्षांमध्ये कंपनीचे प्रदर्शन कसे होते, कंपनीचा नफा अथवा तोटा झाला आहे याची माहिती मिळवा, जर कंपनीच्या नफ्यात वाढ झाली असेल तर तुम्ही गुंतवणूक करू शकता.

कंपनीशी संबंधित लोकांची माहिती मिळवा

गुंतवणूक करण्यापूर्वी कंपनीच्या प्रवर्तकांची आणि व्यवस्थापन टीमची माहिती नक्की घ्या.
कं3पनीला पुढे नेण्यासाठी कंपनीचे प्रवर्तक आणि व्यवस्थापन जबाबदार आहेत. कंपनीच्या सर्व कामात त्यांची महत्त्वाची भूमिका असते.

रेड हेरिंग प्रॉस्पेक्टस

IPO मध्ये पैसे गुंतवण्यापूर्वी, रेड हेरिंग प्रॉस्पेक्टसचा मसुदा निश्चितपणे तपासा.
शेअर्स विकून निधी उभारण्यापूर्वी कंपनी SEBI कडे ड्राफ्ट रेड हेरिंग प्रॉस्पेक्टस (DRHP) फाइल करते. ज्यामध्ये समझते कि की कंपनी जमा केलेला निधी कुठे वापरणार आहे.हे गुंतवणूकदारांना संभाव्य धोक्याची माहिती देखील देते.

निधीचा वापर

- आयपीओमधून जमा झालेला पैसा कंपनी कुठे आणि कसा वापरणार आहे हे जाणून घेणे महत्त्वाचे आहे.
- पैसे अंशतः कर्जाची परतफेड करण्यासाठी आणि व्यवसाय वाढवण्यासाठी किंवा सामान्य कॉर्पोरेट कारणांसाठी वापरले जातात असे म्हणणाऱ्या कंपनीमध्ये गुंतवणूक करावी..

गुंतवणुकीबाबत स्पष्ट राहा

तुम्ही IPO मध्ये लिस्टिंग फायद्यासाठी किंवा दीर्घकालीन गुंतवणुकीसाठी गुंतवणूक करत आहात हे ठरवा.
त्यलिस्टिंग नफा हा बाजाराच्या उतार चढावर अवलंबून असतो.
दीर्घकालीन गुंतवणूक ही कंपनीच्या वाढीवर आणि कामावर अवलंबून असते.

IPO मध्ये गुंतवणूक कशी करावी?

IPO गुंतवणुकीसाठी तुमच्याकडे डीमॅट खाते असणे आवश्यक आहे.

तुमचे डीमॅट खाते सक्रिय असल्याची खात्री करा, कारण IPO साठी अर्ज करणे आवश्यक आहे.

IPO वाटपासाठी ट्रेडिंग खाते आवश्यक नाही, परंतु डिमॅट खाते 100% अनिवार्य आहे.

तथापि, काही काळानंतर जेव्हा तुम्ही ते शेअर्स शेअर बाजारात विकण्याचा निर्णय घ्याल तेव्हा तुम्हाला ट्रेडिंग खात्याची देखील आवश्यकता असेल.

तुम्ही तुमचे डीमॅट खाते उघडताना ते तुमच्या गरजांशी जुळणाऱ्या आघाडीच्या स्टॉक ब्रोकरकडे उघडले गेले आहे याची खात्री करा.

बाजारभावाने विकू शकता. किंवा तुम्ही ज्या कंपनीत तुमचे डीमॅट खाते आहे त्या कंपनीच्या ब्रोकरला कॉल करून तुमचे शेअर्स विकण्यास सांगू शकता.

IPO साठी अर्ज कसा करावा?

IPO मध्ये गुंतवणूक करण्यासाठी तुम्ही ऑफलाइन आणि ऑनलाइन दोन्ही पद्धतींचा अवलंब करू शकता.

वेळेसोबत, लोक आयपीओ गुंतवणुकीच्या ऑनलाइन मार्गाकडे वळले आहेत.

तथापि, काही गुंतवणूकदार अजूनही ऑफलाइन गुंतवणुकीस प्राधान्य देतात.

IPO मध्ये ऑफलाइन अर्ज कसा करावा?

वर नमूद केल्याप्रमाणे, अजूनही गुंतवणूकदारांचा एक गट आहे जो ऑफलाइन पद्धतीने IPO मध्ये गुंतवणूक करण्यास प्राधान्य देतो.

साहजिकच, ही प्रक्रिया थोडी अवघड आहे, त्यामुळे IPO अर्ज प्रक्रियेला तुमचा वेळ आणि मेहनत थोडी जास्त लागते.

IPO ऑफलाइन अर्ज करण्यासाठी, तुम्हाला हे करणे आवश्यक आहे:

तुम्ही तुमचे खाते उघडलेल्या स्थानिक सब-ब्रोकर किंवा एजंटशी संपर्क साधा.
IPO अर्जासाठी त्या एजंटला विनंती करा (विनामूल्य).

तुमचे सर्व वैयक्तिक तपशील, डिमॅट खाते माहिती, IPO बोली-प्रक्रिया तपशीलांसह फॉर्म भरा.

IPO अर्जाशी संबंधित बोलीच्या रकमेचा धनादेश जोडा.

फॉर्म सबमिट करा.

आपण हे सुनिश्चित केले पाहिजे की आपण प्रविष्ट केलेले सर्व तपशील पूर्णपणे वैध आहेत.

कोणताही तपशील चुकीचा असल्यास, तुमचा IPO अर्ज नाकारला जाईल.

IPO साठी ऑनलाइन अर्ज कसा करावा?

IPO साठी अर्ज करण्याचा सर्वात प्रमुख मार्ग म्हणजे ऑनलाइन मोड.

त्याला ASBA किंवा ऍप्लिकेशन सपोर्ट ब्लॉक केलेले खाते असेही म्हणतात.

ASBA द्वारे IPO साठी अर्ज करण्याची सर्वात चांगली गोष्ट म्हणजे तुम्हाला वाटप केलेले शेअर्स मिळेपर्यंत तुम्हाला कोणतीही रक्कम भरावी लागणार नाही.

तुम्ही IPO अर्ज ऑनलाइन भरता तेव्हा, तुमच्याबद्दलची सर्व वैयक्तिक, व्यावसायिक, आर्थिक माहिती कॅप्चर केल्यामुळे बहुतेक तपशील तुमच्या डिमॅट खात्यात आपोआप कॅप्चर केले जातात.

तुम्हाला फक्त तुमच्या बोली रकमेसह IPO संबंधित माहिती प्रविष्ट करायची आहे.

जेव्हा तुम्ही ASBA द्वारे IPO साठी ऑनलाइन अर्ज करता, तेव्हा तुम्ही बोली लावलेली रक्कम तुमच्या बँकेद्वारे ब्लॉक केली जाते.

तुम्हाला IPO चे वाटप मिळाल्यास, ती रक्कम तुमच्या बँक खात्यातून वजा केली जाते आणि संबंधित शेअर्स तुमच्या डिमॅट खात्यात जोडले जातात.

दुर्दैवाने, तुम्हाला IPO समभागांचे कोणतेही वाटप न मिळाल्यास, ती रक्कम बँकेद्वारे अनब्लॉक केली जाते आणि तुम्हाला ती रक्कम तुमच्या स्वतःच्या वापरासाठी वापरण्याची परवानगी दिली जाते.

उदाहरणार्थ, जर तुम्ही ₹ 2 लाख शेअर्ससाठी बोली लावली आणि तुम्हाला फक्त 60 हजार शेअर्स मिळतील.

या प्रकरणात तुमच्या बँक खात्यातील ₹ 2 लाख ब्लॉक रकमेपैकी तुमच्या वापरासाठी ₹ 1.4 लाख परत दिले जातील.

मी IPO कधी आणि कसा विकू शकतो?

तुम्हाला आयपीओ वाटप झाल्यावर ते शेअर्स तुमच्या डिमॅट खात्यात येतात. त्यानंतर ते शेअर्स स्टॉक एक्स्चेंजवर लिस्ट केले जातात. त्यानंतर तुम्ही ते शेअर्स विकू शकता

IPO मध्ये गुंतवणूक करणे किती चांगले आहे?

IPO मध्ये गुंतवणूक करण्‍याची निवड करण्यापूर्वी, नेहमी तुमचा योग्य research करा. कंपनीचे बिझनेस मॉडेल समजून घेण्यासाठी तुम्ही कंपनीने दाखल केलेला संपूर्ण प्रॉस्पेक्टस पूर्णपणे वाचला असल्याची खात्री करा.

तसेच, कंपनीचे सर्वसमावेशक मूलभूत विश्लेषण करा, हे केवळ कंपनीच्या आर्थिक स्थितीबद्दलच माहिती देत नाही तर भविष्यात कंपनीच्या वाढीच्या संभाव्यतेबद्दलही तुम्हाला योग्य कल्पना देईल

मी येथे तुम्हाला काही मुद्दे देत आहेत जे तुम्ही IPO मध्ये गुंतवणूक करण्यापूर्वी लक्षात ठेवावे.

तुमच्या गुंतवणुकीचे प्राधान्यक्रम ठरवा:
कोणत्याही IPO मध्ये गुंतवणूक करण्यापूर्वी तुमची जोखीम भूक, गुंतवणुकीचे बजेट आणि आर्थिक उद्दिष्टे कशी आहेत याची स्पष्ट कल्पना असणे आवश्यक आहे.

माहिती मिळवा:
कंपनीच्या आर्थिक, बाजारातील नोंदी आणि IPO जारी करण्याचे कारण याची स्पष्ट कल्पना मिळविण्यासाठी प्रॉस्पेक्टस काळजीपूर्वक वाचा.

हुशारीने गुंतवणूक करा:
सुरुवातीच्या उत्साहात किंवा IPO सूचीच्या आसपासच्या प्रचारामुळे वाहून जाणे टाळा. त्याऐवजी, तुमचे स्वतःचे संशोधन करा आणि तुम्हाला समजत असलेल्या किंवा ज्यामध्ये कौशल्य आहे अशा व्यवसायांमध्ये गुंतवणूक करणे अधिक चांगले आहे.

भारतीय शेअर बाजार अलीकडच्या काळात इनिशियल पब्लिक ऑफर्सने (IPOs) भरला आहे. स्टॉक निर्देशांक त्यांच्या सर्वकालीन उच्च पातळीवर व्यवहार करत आहेत.

बाजारातील या तेजीचा फायदा घेण्यासाठी आणखी आयपीओ येणे अपेक्षित आहे. नवीन गुंतवणूकदारांनी IPO मध्ये गुंतवणूक करताना अत्यंत सावधगिरी बाळगणे महत्त्वाचे आहे, कारण अशा गुंतवणुकीमध्ये तुमच्या अपेक्षेपेक्षा जास्त जोखीम असू शकते.