Pigeon Pea in Marathi – ताटात डाळीची वाटी ठेवल्याशिवाय अन्न पूर्ण होत नाही. विशेषतः भारतीय जेवणात कडधान्ये महत्त्वाची भूमिका बजावतात. पोषक तत्वांनी युक्त कडधान्ये पोट भरतात तसेच शरीर देखील निरोगी ठेवतात. असेच एक पौष्टिक कडधान्य म्हणजे अरहर, ज्याला तूर डाळ असेही म्हणतात.
तूर डाळ आणि इतर कडधान्यांचेही वर्णन वैदिक काळात केले आहे. असे मानले जाते की अरहर डाळचे फायदे अनेक रोगांना प्रतिबंधित करण्यात आणि त्यांची लक्षणे कमी करण्यात मदत करतात. डिपली मराठीच्या या लेखात, तूर डाळीचे आरोग्य फायदे आणि त्याचे विविध उपयोग आपण जाणून घेणार आहोत.
Pigeon Pea चा मराठीत अर्थ – Pigeon Pea meaning in Marathi
Pigeon Pea सामान्यतः अरहर किंवा तूरडाळ म्हणून ओळखली जाते. याचे वनस्पति नाव – Cajanus cajan (L.) मिल्सपो आहे.
हे उष्णकटिबंधीय प्रदेशातील एक पीक आहे जे प्रामुख्याने भारतातील अर्ध-शुष्क प्रदेशात घेतले जाते. पीएच 7.0-8.5 असलेल्या चांगल्या निचऱ्याची माती असलेल्या काळ्या कपाशीच्या जमिनीत हे पीक चांगले उगवते.
भारतात, त्याची लागवड मुख्यतः महाराष्ट्र, उत्तर प्रदेश, मध्य प्रदेश, कर्नाटक, आंध्र आणि गुजरातमध्ये केली जाते. देशातील अरहरच्या एकूण उत्पादनापैकी सर्वाधिक 30 टक्के उत्पादन महाराष्ट्रात होते.
हे प्रामुख्याने ‘डाळी ‘ च्या रूपात वाटून कडधान्य म्हणून खाल्ले जाते. अरहरच्या बियांमध्ये लोह, आयोडीन, लायसिन, थ्रोनिन, सिस्टीन, अमीनो ऍसिड आणि आर्जिनिन इत्यादी अत्यावश्यक घटक भरपूर प्रमाणात असतात.
तूर डाळीतील पौष्टिक घटक – Pigeon Peas Nutritional Value in Marathi
पोषक तत्व | मात्रा प्रति 100 ग्राम |
---|---|
पानी | 10.59 ग्राम |
ऊर्जा | 343 kcal |
प्रोटीन | 21.7 ग्राम |
फैट | 1.49 ग्राम |
कार्बोहाइड्रेट | 62.78 ग्राम |
फाइबर | 15 ग्राम |
मिनरल | |
कैल्शियम | 130 मिलीग्राम |
आयरन | 5.23 मिलीग्राम |
मैग्नीशियम | 183 मिलीग्राम |
फास्फोरस | 367 मिलीग्राम |
पोटेशियम | 1392 मिलीग्राम |
सोडियम | 17 मिलीग्राम |
जिंक | 2.76 मिलीग्राम |
कॉपर | 1.057 मिलीग्राम |
सिलेनियम | 8.2 माइक्रोग्राम |
मैंगनीज | 1.791 मिलीग्राम |
विटामिन | |
थियामिन | 0.643 मिलीग्राम |
राइबोफ्लेविन | 0.187 मिलीग्राम |
नियासिन | 2.965 मिलीग्राम |
पैंटोथैनिक एसिड | 1.266 मिलीग्राम |
विटामिन-बी 6 | 0.283 मिलीग्राम |
फोलेट, DFE | 456 माइक्रोग्राम |
विटामिन-ए, आईयू | 28 आईयू |
लिपिड | |
फैटी एसिड टोटल सैचुरेटेड | 0.33 ग्राम |
फैटी एसिड टोटल मोनोअनसैचुरेटेड | 0.012 ग्राम |
फैटी एसिड टोटल पॉलीअनसैचुरेटेड | 0.814 ग्राम |
तूर डाळ खाण्याचे आरोग्य फायदे – Benefites of Pigeon Pea in Marathi
शारीरिक विकासात महत्त्वाचे
तूर डाळीमध्ये प्रोटीनचे प्रमाण जास्त असते. एक वाटी डाळ 15 ग्रॅम ऊर्जा वाढवणारे प्रथिने देतात. वास्तविक, सामान्य विकास आणि शारीरिक वाढीसाठी प्रथिने खूप महत्त्वाची भूमिका बजावतात. स्नायूंच्या वाढीसाठी देखील हे महत्वाचे आहे. तसेच हाडे, ऊती आणि पेशींना तूर डाळ ऊर्जा प्रदान करते.
अशक्तपणा दूर करते
तूर डाळी मध्ये फोलेट मुबलक प्रमाणात आढळतात. जी ऍनिमिया ची कमतरता असलेल्या लोकांवर उपचार करण्यासाठी प्रभावी आहे.
गरोदर महिलांनी विशेषतः तूर डाळीचे सेवन करावे. हि डाळ गरोदरपणात 76% फोलेट पुरवतो जे प्रसूतीशी संबंधित विकार दूर करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावते.
पाचनप्रक्रिया सुधारते
पचनसंस्था सुरळीत राहिल्यास आरोग्याच्या अनेक समस्यांचा धोका कमी होऊ शकतो. म्हणूनच आहारात फायबरयुक्त पदार्थांचं समावेश नेहमी करावा. ज्यामुळे गॅस बनणे, पोटदुखी, बद्धकोष्ठता इत्यादी समस्यांवर मात करता येते. आणि तूर डाळ हा फायबर चा उत्तम स्रोत आहे.
वजन नियंत्रित करते
वजन नियंत्रणात ठेवण्यासाठी या डाळीचे सेवन फायदेशीर आहे. या डाळीमध्ये पोषक तत्वे अधिक प्रमाणात आढळतात तसेच वजन वाढीसाठी कारणीभूत घटक जसे कॅलरीज, कोलेस्ट्रॉल, सोडियम आणि सॅच्युरेटेड फॅटचे प्रमाण या डाळींमध्ये कमी असते. त्यामुळे जर तुम्ही वजन नियंत्रित करत असाल तर आहारात तूर डाळीचा समावेश नक्की करा.
हृदयाच्या आरोग्यासाठी फायदेशीर
तूर डाळीचे सेवन हृदयाच्या आरोग्यासाठी फायदेशीर आहे. त्यात पोटॅशियम असते, जे रक्तदाब नियंत्रित करण्याचे काम करते. रक्तवाहिन्या सरळ ठेवण्यासोबतच पोटॅशियम केशिका विस्तारण्याचेही काम करते. अशा प्रकारे, शरीरातील रक्तदाब योग्य राहतो आणि हृदयविकाराशी संबंधित समस्यांचा धोका कमी होतो.
हे सुद्धा नक्की वाचा –
भोपळ्याच्या बियांचे हे आहेत आश्चर्यकारक फायदे, आजच करा आहारात समावेश
दुर्मिळ होत चाललेले Kavat Fruit फळ आहे अत्यंत फायदेशीर, जाणून घ्या
Moringa in Marathi | शेवगा पानांच्या पावडरचे (मोरिंगा पावडर) फायदे
मसूर डाळ खाण्याचे फायदे व नुकसान (संपूर्ण माहिती) | Lentils in Marathi