दक्षिण भारतात स्थित भगवान तिरुपती बालाजीच्या मंदिरासह भारतात अनेक आश्चर्यकारक आणि रहस्यमय मंदिरे आहेत. भगवान तिरुपती बालाजीचे अद्भुत आणि रहस्यमय मंदिर भारतासह जगभरात प्रसिद्ध आहे. हे मंदिर भारतीय स्थापत्य कला आणि हस्तकलेच उत्कृष्ट उदाहरण आहे.
तिरुपती बालाजी मंदिर भगवान विष्णूला समर्पित आहे. हे मंदिर आंध्र प्रदेशातील चित्तूर जिल्ह्यातील तिरुमला पर्वतावर आहे आणि भारतातील प्रमुख तीर्थक्षेत्रांपैकी एक आहे.
तिरुपती बालाजीचे खरे नाव श्री व्यंकटेश्वर स्वामी आहे जे स्वतः भगवान विष्णू आहेत. धार्मिक मान्यतांनुसार, भगवान श्री वेंकटेश्वर हे तिरुमला येथे त्यांची पत्नी पद्मावतीसह वास्तव्य करतात.
भगवान बालाजीची कथा
पौराणिक कथेतील काही मनोरंजक कथा सांगतात की कलियुगात भक्तांना आशीर्वाद देण्यासाठी भगवान पृथ्वीवर प्रकट झाले. एकदा, भृगु ऋषींना पवित्र तीन देवतांमध्ये सर्वात ज्येष्ठ कोण आहे याचे मूल्यांकन करायचे होते.
प्राचीन आख्यायिकेनुसार, एकदा महर्षि भृगु वैकुंठात आले आणि ते येताच, विश्रांतीच्या पलंगावर योगनिद्रा घेत असताना त्यांनी भगवान विष्णूंच्या छातीवर लाथ मारली. भगवान विष्णूंनी ताबडतोब भृगुचे पाय धरले आणि विचारू लागले की ऋषीचा पाय दुखत आहे का? पण भृगु ऋषींचे हे वागणे देवी लक्ष्मीला आवडले नाही आणि ती विष्णूवर रागावली. भृगु ऋषींना भगवंतांनी शिक्षा का केली नाही, यावरून माता लक्ष्मीला नाराज होती.
नाराज होऊन देवी लक्ष्मी वैकुंठ सोडून निघून गेली. जेव्हा भगवान विष्णूंनी लक्ष्मीचा शोध सुरू केला तेव्हा त्यांना कळले की देवीने पद्मावती नावाच्या मुलीच्या रूपात पृथ्वीवर जन्म घेतला आहे. त्यानंतर भगवान विष्णूही आपले रूप बदलून पद्मावतीला पोहोचले. परमेश्वराने पद्मावतीला लग्नाचा प्रस्ताव ठेवला, जो देवीने स्वीकारला.
लग्नानंतर भगवान तिरुमलाच्या डोंगरावर राहू लागले, कुबेराकडून कर्ज घेताना, कलियुगाच्या अखेरीस तो त्याचे सर्व कर्ज फेडून देईल असे वचन परमेश्वराने दिले होते. कर्ज संपेपर्यंत तो व्याज देत राहील. भगवंताच्या ऋणात बुडून जाण्याच्या या श्रद्धेमुळे भगवंत ऋणमुक्त व्हावेत म्हणून भक्त मोठ्या प्रमाणात धन आणि संपत्ती देवाला अर्पण करतात.
तिरुपती बालाजी मंदिरात केसांचे दान
प्रभूचे दर्शन घेण्यापूर्वी भाविक आपल्या प्रार्थना आणि श्रद्धेनुसार येथे येतात आणि आपले केस परमेश्वराला भेट म्हणून देतात, ज्याला ‘मोक्कू’ म्हणतात.
मंदिर व्यवस्थापनाने लोकांना त्यांचे केस दान करण्यास मदत करण्यासाठी मोठ्या सुविधा निर्माण केल्या आहेत. दररोज लाखो टन केस गोळा केले जातात. हे केस दररोज गोळा केले जातात आणि मंदिराच्या संस्थेद्वारे या केसांचा लिलाव करून विक्री केली जाते.
तिरुपती बालाजी मंदिराचे वैभव
तिरुपती बालाजी मंदिराला भुलोक वैकुंठतम म्हणतात म्हणजेच पृथ्वीवरील विष्णूचे निवासस्थान. अशाप्रकारे, असे मानले जाते की या कलियुगात भगवान विष्णू स्वतः या मंदिरात प्रकट झाले होते जेणेंकरुन ते आपल्या भक्तांना मोक्षासाठी मार्गदर्शन करू शकतील.
दररोज देवाची मूर्ती फुलांनी, सुंदर वस्त्रांनी आणि दागिन्यांनी सजवली जाते. याशिवाय मंदिरात सोन्याच्या दागिन्यांचा मोठा साठा आहे, ज्याचा उपयोग परमेश्वराला सजवण्यासाठी केला जातो.
तिरुपती बालाजी मंदिराचे रहस्य
भगवान व्यंकटेश्वरासमोर मनापासून प्रार्थना करणाऱ्या भक्तांच्या सर्व मनोकामना पूर्ण होतात असा विश्वास आहे. या अलौकिक आणि अद्भुत मंदिराशी अनेक रहस्ये निगडीत आहेत. जाणून घेऊया अशाच काही रहस्यांबद्दल…
1. असे म्हटले जाते की भगवान व्यंकटेश्वर स्वामींच्या मूर्तीला केस आहेत जे वास्तविक आहेत. हे केस कधीही गुंफत नाहीत आणि नेहमी मऊ राहतात. येथे देव स्वतः विराजमान आहे असे मानले जाते.
मंदिराच्या गर्भगृहात प्रवेश केल्यावर गर्भगृहाच्या मध्यभागी भगवान श्री व्यंकटेश्वराची मूर्ती असल्याचे दिसून येईल. मात्र गर्भगृहाच्या बाहेर येताच तुम्हाला धक्का बसेल कारण बाहेर आल्यावर उजव्या बाजूला देवाची मूर्ती वसलेली असल्याचे दिसून येते. आता हा निव्वळ भ्रम आहे की देवाचा चमत्कार, हे आजतागायत कोणी शोधू शकलेले नाही.
असे मानले जाते की देवाच्या या रूपात देवी माता लक्ष्मी देखील आहे, ज्यामुळे श्री व्यंकटेश्वर स्वामींना स्त्री आणि पुरुष या दोघांचेही कपडे घालण्याची परंपरा आहे.
2. तिरुपती बालाजी मंदिरातील भगवान व्यंकटेश्वराची मूर्ती अलौकिक आहे. हि मूर्ती विशेष दगडापासून बनविलेली आहे.
ही मूर्ती इतकी जिवंत आहे की, जणूकाही भगवान विष्णूच येथे विराजमान आहेत असे भासते. देवाच्या मूर्तीला घाम फुटतो, घामाचे थेंब दिसतात. त्यामुळे मंदिरातील तापमान कमी ठेवले जाते.
श्री व्यंकटेश्वर स्वामींच्या मंदिरापासून 23 किमी अंतरावर एक गाव आहे जिथे गावकऱ्यांशिवाय बाहेरचा कोणीही प्रवेश करू शकत नाही. या गावातील लोक अतिशय शिस्तप्रिय असून नियमांचे पालन करून आपले जीवन जगतात. मंदिरात अर्पण केलेल्या वस्तू जसे की फुले, फळे, दही, तूप, दूध, लोणी इत्यादी या गावातून येतात.
3. गुरुवारी, भगवान वेंकटेश्वराला चंदनाची पेस्ट लावली जाते, यात सुद्धा एक अद्भुत रहस्य दडलेले आहे. प्रभूचा श्रृंगार काढून स्नान केल्यानंतर चंदनाची पेस्ट लावली जाते आणि ही पेस्ट काढल्यावर भगवान व्यंकटेश्वराच्या हृदयात माता लक्ष्मीजींची आकृती दिसते.
श्री व्यंकटेश्वर स्वामी मंदिरात नेहमी दिवा लावला जातो आणि सर्वात आश्चर्याची गोष्ट म्हणजे या दिव्यात कधीही तेल किंवा तूप टाकले जात नाही. दिवा प्रथम कोणी आणि केव्हा लावला हे देखील माहीत नाही.
4. भगवान व्यंकटेश्वराच्या मूर्तीवर पाचई कापूर लावला जातो. हा कापूर कोणत्याही दगडावर लावल्यास काही वेळातच त्या दगडाला भेगा पडतात, असे म्हणतात. पण भगवान बालाजीच्या मूर्तीवर पाचाई कपूरचा कोणताही परिणाम झालेला नाही.
मंदिराच्या मुख्य प्रवेशद्वाराच्या उजव्या बाजूला एक काठी आहे. या काठीबद्दल असे मानले जाते की, भगवान व्यंकटेश्वरांना लहानपणी या काठीने मारले होते, त्यामुळे त्यांची हनुवटी दुखावली होती. तेव्हापासून आजपर्यंत शुक्रवारी त्याच्या हनुवटीवर चंदनाची पेस्ट लावली जाते. जेणेकरून त्यांच्या जखमा बऱ्या व्हाव्यात.
जर तुम्ही भगवान वेंकटेश्वराची मूर्तीला कान लावून ऐकलं असेल तर तुम्हाला समुद्राच्या लाटांचा आवाज ऐकू येतो. परमेश्वराची मूर्ती नेहमी ओलसर असते, असेही म्हटले जाते.
हे सुद्धा वाचा –
देवघरा चे महत्त्व आणि सकारात्मक उर्जा आणि सुसंवादासाठी घरात ठेवण्याच्या शुभ दिशा
रामरक्षा स्तोत्राचे महत्त्व काय आहे?
